ფასები ბალანსს ქმნიან

სტატია მოიცავს “საღი აზრის ეკონომიკის” 1.6. პარაგრაფს – სრული წიგნის ლინკი: https://bit.ly/3FaSKsE

(წიგნი ნათარგმნია GELI-სა და EFI-ის თანამშრომლობით)

ფასები გავლენას ახდენს მყიდველზეც და გამყიდველზეც. როცა პროდუქტის ფასი იმატებს, ნაკლები ადამიანი შეიძენს მას. ფასსა და მოთხოვნის რაოდენობას შორის ასეთ ნეგატიურ დამოკიდებულებას მოთხოვნის კანონი ეწოდება. 

პროდუქტზე ფასის ზრდა გამყიდველებს დამატებით შემოსავალს აძლევს და მეტი მიწოდების მოტივაციას უქმნის. ფასსა და მწარმოებლის მიერ მიწოდებულ რაოდენობას შორის მსგავს დადებით დამოკიდებულებას მიწოდების კანონი ეწოდება.

მოთხოვნის და მიწოდების მრუდების თანაკვეთა ის წერტილია, როცა გარკვეულ ფასად, ამ შემთხვევაში 5 ლარად, მომხმარებელი მზადაა იმდენივე ლიტრი ნაყინი შეიძინოს, რამდენის მიწოდებაც მწარმოებელს სურს, ანუ 15 ლიტრი. ამას წონასწორობის ფასი ეწოდება.

თუ ნაყინის ფასი 5 ლარზე მეტი იქნება, მწარმოებლები იმაზე მეტ ნაყინს მიაწოდებენ მომხმარებელს, ვიდრე მოთხოვნაა. ამიტომ ნაყინს სრულად ვერ გაყიდიან და მოუწევთ ფასი დააკლონ. 

თუ ფასი 5 ლარზე ნაკლები იქნება, მომხმარებელს იმაზე მეტი ნაყინის შეძენა მოუნდება, ვიდრე მწარმოებლები მიაწოდებენ – ეს ბაზარს აიძულებს ნაყინზე ფასი გაიზარდოს. ორივე შემთხვევაში წონასწორობის ფასამდე მივდივართ – როცა მყიდველებისა და მწარმოებლების არჩევანი ერთმანეთს ემთხვევა.

რას აქვს გავლენა პროდუქტის მოთხოვნაზე?  მომხმარებლის შემოსავალს, შესაბამისი პროდუქტის ფასებს, მომავალში ფასების ზრდის მოლოდინს და ბაზრის ტერიტორიაზე მომხმარებელთა რაოდენობას. ეს ცვლილებები მოქმედებს პროდუქტის იმ რაოდენობაზე, რომლის შეძენაც მომხმარებელს სურს. მნიშვნელოვანია, ერთმანეთისგან განვასხვავოთ მოთხოვნის ცვლილება და მოთხოვნის რაოდენობის ცვლილება. 

მოთხოვნის ცვლილებისას მთლიანად იცვლება მოთხოვნის მრუდი, ანუ ახალი მოთხოვნის მრუდი ჩნდება. ხოლო მოთხოვნის რაოდენობის ცვლილება მოთხოვნის იმავე მრუდზე აისახება. 

მოთხოვნის ცვლილება წონასწორობის ფასის ცვლილებასაც გამოიწვევს და 5-დან 7 ლარამდე გაზრდის. ახალი მოთხოვნის პირობებში მყიდველებისა და მიმწოდებლების არჩევანი ამ შემთხვევაში იქნება ბალანსში. 

ახლა წარმოიდგინე, რომ მომხმარებლებს შემოსავალი შეუმცირდათ და ნაკლები ნაყინის ყიდვა სურთ. ასეთ შემთხვევაში შემცირდება მოთხოვნა და შესაბამისად წონასწორობის ფასიც. 

მიწოდების ცვლილებას ერთი ერთეული პროდუქტის ღირებულების ცვლილება იწვევს. მაგალითად, ტექნოლოგიების გაუმჯობესებამ შესაძლებელია გააიაფოს პროდუქტის წარმოება, პროდუქტისთვის საჭირო ინგრედიენტებზე ფასის მატებამ კი გააძვიროს. 

რა მოხდება, თუ ნაყინის დასამზადებლად საჭირო ინგრედიენტების – ნაღებისა და რძის ფასი შემცირდება? მიწოდება გაიზრდება, ხოლო საბაზრო ფასი დაიკლებს. 

რა მოხდებოდა ერთი ერთეული ნაყინის წარმოების ხარჯი გაზრდილიყო? მოთხოვნის მრუდი მარცხნივ გადაადგილდებოდა – ანუ შემცირდებოდა მიწოდება, შესაბამისად გაიზრდებოდა ნაყინის ფასი და გაყიდული ნაყინის რაოდენობა დაიკლებდა. 

ბაზრის ასეთი ცვლილებები მომენტალურად არ ხდება – მომხმარებლებსაც და მწარმოებლებსაც დრო სჭირდებათ ახალ პირობებზე მოსარგებად.