გადასახადები

რა პრინციპით უნდა დაინიშნოს გადასახადები, ვინ რამდენი უნდა გადაიხადოს, უნდა იყოს თანაბარი თუ პროგრესული, რაში უნდა იხარჯებოდეს, რამდენად გამჭვირვალე უნდა იყოს ეს ხარჯვა და ა.შ. ასეთ დეტალებზე ბევრი მოსაზრება არსებობს.

რამოდენიმე ციტატას მოვიყვანთ და ალბათ ყველა მათგანში იქნება სიმართლის დიდი თუ არა, პატარა მარცვალი მაინც, შემდეგ კი მოგიყვებით როდიდან იწყება გადასახადების ისტორია და რა ტიპები არსებობს:

• “დარწმუნდი რომ შენს გადასახადებს იხდი, წინააღმდეგ შემთხვევაში შარში გაეხვევი” – რიჩარდ ნიქსონი
• “პოლიტიკოსები ამბობენ, რომ ვერ გავწვდებით გადასახადების შემცირებას. იქნებ თავად პოლიტიკოსებს ვერ გავწვდებით?” – სტივ ფორბსი
• “გადასახადები ცივილიზებული საზოგადოების ფასია” – ოლივერ ვენდელ ჰოლმსი
• “ამ ცხოვრებაში მხოლოდ გადასახადები და სიკვდილია გარდაუვალი” – ბენჟამინ ფრანკლინი
• “ყველაზე რთული გასაგები ამ ცხოვრებაში საშემოსავლო გასაგებია” – ალბერტ აინშტაინი
• “მთავრობას, რომელიც ძარცვავს პიტერს, რათა გადაუხადოს პოლს, სულ შეუძლია ენდოს პოლს” – ბერნარდ შოუ

ძველ საბერძნეთსა და რომში გადასახადების ფულით აკრეფა დაიწყეს, რასაც სამთავრობო პროექტებში ხარჯავდნენ.  რომში პირდაპირი და არაპირდაპირი გადასახადებიც კი ჰქონდათ, პირდაპირით ადამიანები იბეგრებოდნენ, არაპირდაპირით კი ვაჭრობა.

მე-18, მე-19 საუკუნეში ინდუსტრიულმა რევოლუციამ დიდი ეკონომიკური ცვლილებები მოიტანა, შედეგად გადასახადების მოცულობაც გაიზარდა. პირველად, მე-19 საუკუნეში გაჩნდა საშემოსავლო გადასხადი, რათა დაეფინანსებინათ განათლება და ჯანდაცვა.

               რაში უნდა იხარჯებოდეს გადასახადები? ამაზე ალბათ იმდენი მოსაზრება არსებობს, რამდენი ადამიანიცაა. თუმცა უმეტესობა თანხმდება, რომ ბიუჯეტის გამჭვირვალობა კარგია.

               საინტერესო, თუმცა დასაორგანიზებლად რთული იქნება ადამიანები თავად წყვეტდნენ რაში დაიხარჯოს მათი გადახდილი ფული. თუმცა ნაწილობრივ ასეთი რამ გვხვდება ზოგიერთ ქვეყანაში. ადამიანი ვალდებულია გადაიხადოს თავისი თანხის კონკრეტული პროცენტი რომელიმე რელიგიური კონფესიის ან საქველმოქმედო ორგანიზაციის სასარგებლოდ, რას აირჩევს თავისი გადასაწყვეტია.

               არსებობს კონგოს ქეისი, სადაც გადასახადის ამოღება კარდაკარ ხდებოდა და მხოლოდ ქალაქის ერთი ნაწილიდან მოახერხეს გადასახადის აკრეფა. აღმოჩნდა, რომ ის ადამიანები, ვისგანაც გადასახადები შეაგროვეს უფრო აქტიურობდნენ ქალაქისთვის მნიშვნელოვანი თემების განსახილველ შეკრებაზე, ვიდრე დანარჩენები.